Name: PowerPoint Presentation
Uploaded: 2022-03-21
Duration: 4 min 11 s
Description: Авиа зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм. Бүх нийтийн эх хэлний боловсролд !.

Авиа зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм. Бүх нийтийн эх хэлний боловсролд !. 

Scene 1

Авиа зүйн холбогдолтой зөв бичих дүрэм

Бүх нийтийн эх хэлний боловсролд !

Хэлний бодлогын Хөвсгөл аймгийн салбар зөвлөл                                          “Эх хэл, бичиг” дэд  хөтөлбөр

Эгшиг үсэг 13                                     Гийгүүлэгч  үсэг  20 Үндсэн эгшиг – а,э,и,о,у,ө,ү      Эгшигт гийгүүлэгч – м,н,г,л,б,в,р Туслах эгшиг – я,е,ё,ю,й,ы       Заримдаг гийгүүлэгч – ц,ж,з,с,д,т,ш,ч,х                                                    Онцгой гийгүүлэгч – ф,п,к,щ                               				 Тэмдэг  үсэг  2                                 Тусгаарлах , зөөлрүүлэх үүрэгтэй – ь,ъ

Scene 2

Эгшиг авианы ангилал А. Үгэнд тохиолдох байраар нь:  Ө ргөлтөт эгшиг  /  үгийн эхний үеийн эгшиг  / Б алархай эгшиг  /  үгийн эхний үеэс хойш орсон богино эгшиг  / Б. Хэлэгдэх хугацаагаар нь:  У рт эгшиг  / сунгаж удаанаар хэлэх эгшиг / Б огино эгшиг В. Бүтэх байраар нь:  Э р эгшиг  /  а,о,у,я,ё,ю ( у ) ,ы  / Э м эгшиг  /  э,ө,ү,  ю ( ү )   / Саармаг эгшиг  /  и,й  /

Scene 3

“-ы, ий” эгшгийг ялган бичих дүрэм “-ы” эгшгийг зөвхөн эр үгэнд бичнэ. Жишээ нь: ардын, хаврыг  “-ий” эгшгийг дараах хэдэн тохиолдолд бичнэ.  А. Эм үгэнд бичнэ. Жишээ нь: цэцгийг, мэдээний, хүүхдийг Б .  Эр үгэнд дараах хэдэн тохиолдолд бичнэ.  “ж,ч,ш”-ээр төгссөн эр үгэнд залгана.  /  б агш ий н, цоож ий г  / “и” эгшгээр төгссөн эр үгэнд залгана.  /  салх ий г, анг ий н  / “ь”-ээр төгссөн эр үгэнд залгана.  /  мор ий г, хуул ий н  / Хэлний “г” үсгээр төгссөн эр үгэнд залгана.  /  булг ий г, нутг ий н  /

Scene 4

ю у, яу, ёу, еү эгшгийг ялган бичих нь  я ,ё,е үсгээр төгссөн үгэнд эгшгээр эхэлсэн залгавар залгахад “ю” эгшиг мэт сонсогдох боловч түүнийг солихгүй, “у,ү” эгшиг нэмж бичнэ.  /  о ёу л, у яу л, ү еү д  / я,ё,е  үсгээр төгсөөгүй бөгөөд “ю” хэлэгдэж байвал “ю” үсгийг бичнэ.  /  О ю ун, ги ю үрэх, а ю ул / “я”-гийн төрлийн үсгүүд өмнөх эгшигтэйгээ нийлж урт, хос эгшиг болдоггүй, тусгай үе хэвээр байна.  /  бие, ная, нүүе / “я”-гийн төрлийн үсгүүд арын эгшигтэйгээ нийлж урт, хос эгшиг болдог.  /  о юу нлаг,  ёо тон,  еэ вэн  /

Scene 5

Эгшигт гийгүүлэгчийн дүрэм  “МОНГОЛ БААВАР” гэсэн үгэнд орсон 7 гийгүүлэгч өмнөө ба хойноо аль тод хэлэгдэх талдаа заавал эгшигтэй бичигдэх учраас  “эгшигт гийгүүлэгч”  гэж нэрлэдэг. Жишээ нь: самбар, салбар, дэлгэр Гажилт:  Хэлний угийн “Н”-ээр төгссөн үгэнд заахын тийн ялгалын “Г” нөхцөлийг эгшиггүй бичнэ.  /  дү нг , нара нг , хилэ нг , буда нг , даали нг аа / Тусгай бичигддэг л, нь хоёр нь эгшиггүй бичигдэнэ.  /  ах  л , энэ  нь , сайн  нь   /

Scene 6

Заримдаг гийгүүлэгчийн дүрэм  “ЦООЖОО ЗАСААД ТУШААЧИХ” гэсэн үгэнд орсон 9 гийгүүлэгч эгшигтэй, эгшиггүй 2 янзаар бичигдэх тул  “заримдаг гийгүүлэгч”  гэж нэрлэдэг. Үүнд:  Эгшигт гийгүүлэгчийн дараа заримдаг гийгүүлэгч орвол эгшиггүй бичигдэнэ.   7 +9= эгшиггүй  / а мт , хара гд , өө рт , га рч / Гажилт:  Үйл үгийн “-х” нөхцөл нь өмнөө заавал эгшигтэй бичигдэх тул энэ дүрэмд хамаарахгүй. Учир нь балархай эгшиг ялгах үүрэгтэй орж байгаа.  / харах, авах, өгөх, олох  /

Scene 7

Заримдаг гийгүүлэгчийн дүрэм  9 +9= эгшигтэй   / баримтат, гадаадад, тусаж, бодозно  / Гажилт:  С,Х + Т,Ч = эгшиггүй  / түү хт , ту сч , ца ст , дав ст   /  - нэр үг Үүнийг “Зэрэгцүүлэн холбох –ж, -ч нөхцөлтэй андуурч болохгүй.  / туса ж , өмсө ж , нисэ ж , хүсэ ж,  бодо ж,  хата ж  /  - үйл үг  Тодруулбал  С,Х + Т,Ч  = эгшиггүй   гэсэн дүрэм нэр үгэнд хамаатай бол, заримдаг гийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд зөвхөн    “–ж” бичнэ.

Scene 8

Заримдаг гийгүүлэгчийн дүрэм  Тодруулга:  “Эмхтгэх, цомхтгох, номхтгох” зэрэг үгийг  “ Эмхэтгэх ,  цомхотгох ,  номхотгох ”  гэж бичнэ. Учир нь үгийн бүтцийг харгалзан үзнэ.  Эмхэтгэх – эмх цэгцтэй болгох эмх + д + гэ = эмхэтгэ - Заримдаг гийгүүлэгчээр төгссөн үгэнд бусдаар үйлдүүлэх хэвийн “-гэ” дагавар залгахад “-д” авиа “-т” болж өөрчлөгдсөн.  Цомхотго – цомхон болгох цомхон + д + го = цомхотго – “н” үсгээр төгссөн үгэнд үйл үг бүтээх “-д” дагавар залгахад үгийн эцсийн “н” авиа гээгдэнэ.

Scene 9

Онцгой гийгүүлэгч  “К, Ф, Щ, П” гийгүүлэгч эь зөвхөн гадаад үгэнд бичигдэнэ.   Жишээ нь: трактор, парк, кофе, компьютер, аптек  Харин “П” үсэг нь монгол үгийн эхэнд хааяа бичигдэнэ.       Жишээ нь: Пагва, пагдгар

Scene 10

Б ,   В  үсгийг ялган бичих дүрэм  “Б” үсгийг бичих нь:  “Б” үсгийг ихэвчлэн үгийн эхэнд бичнэ.  /  багш, бороо, булга  / Монгол үгийн эцэст “Б” үсэг бичихгүй.  Үгийн дунд “н,м,л,в” үсгийн дараа бичнэ.  /  до мб о, ба мб ар, хэ лб эр, то лб о, а вб ал, хэ лб эл, сий лб эр, ний лб эр  / Асуун чимэх үг бэ?, вэ? –г ялган бичихэд ч хамаарна.      /  Энэ хэ н   б э?, Хэний ээж ура н   б э?, Ямар өндөр уу л   б э?  /

PowerPoint Presentation

Scene 1 (0s)

Scene 2 (28s)

Scene 3 (52s)

Scene 4 (1m 23s)

Scene 5 (1m 54s)

Scene 6 (2m 18s)

Scene 7 (2m 40s)

Scene 8 (3m 5s)

Scene 9 (3m 28s)

Scene 10 (3m 43s)